Sprawy żydowskie w kartotece opolskiego Gestapo

Sprawy żydowskie w kartotece opolskiego Gestapo skoncentrowane są głównie na losach niemieckich Żydów zrzeszonych w Centralnym Stowarzyszeniu Niemieckich Żydów na Górnym Śląsku, ale zawiera również informacje dotyczące Żydowsko-Niemieckiego Towarzystwo Młodzieżowego w Bytomiu, Centralnego Stowarzyszenia Niemieckich Obywateli Wyznania Żydowskiego w Bytomiu, Związek Polskich Żydów w Bytomiu, Zabrzu i Gliwicach, szkół żydowskich i miejsc kultu religijnego oraz losów archiwaliów żydowskich z obszaru Prowincji Górnośląskiej. Kartoteka żydowska (szuflada nr 12) zawiera ponad sześćset kart wypełnianych przez anonimowego dla autora referatu pracownika opolskiego Gestapo. Polscy Żydzi w niemieckiej części Górnego Śląska stanowili w 1936 r. mniejszość liczącą 114 osób stowarzyszonych w Związku Polskich Żydów (Bytom- 88 osób, Zabrze- 26 osób, Gliwice- 28 osób). Przywódcą polskich Żydów w Bytomiu był kupiec Simon Tiefenbrunn zam. przy Humboldtstrasse 13. Miejscem ich zebrań była sala przy tej samej ulicy pod numerem 19 (telefon 2085) . W Zabrzu działali dwaj przywódcy polskich Żydów: kupiec Oskar Weibberger zam. przy Kronprinzenstrasse 328 oraz Iser Rosenbaum zam. przy Reitzensteinplatz 3 (obaj pełnili tam funkcje Vorsitzender tj. przewodniczącego) . W Gliwicach również zaistniała podobna sytuacja dwóch czołowych działaczy polskich Żydów: przewodniczący Scheja Fleischhaker zam. Breslauerstrasse 15 oraz przewodniczący Moritz Liss zam. Wilhelmstrasse 9. Gestapo opolskie wymieniło w swoich materiałach następujące dwadzieścia trzy gminy żydowskie w miejscowościach Prowincji Górnośląskiej: Bytom, Gliwice, Zabrze, Racibórz, Opole, Nysa, Strzelce Opolskie, Głubczyce, Prudnik, Kluczbork, Olesno, Wołczyn, Pyskowice, Koźle, Głogówek, Kietrz, Toszek, Dobrodzień, Gorzów Śląski, Grodków, Wielowieś k. Toszka, Byczyna, Pokój. W niektórych przypadkach gestapowcy z Opola zanotowali dokładne dane adresowe osób odpowiedzialnych w poszczególnych gminach żydowskich, zapewne w pierwszym kwartale 1939 r. Mianowicie w Bytomiu odpowiedzialnym za życie religijne gminy był aptekarz Kunz, zam. przy Parkstrasse 9 urzędujący przy Schiesshausstrasse 6, natomiast w Gliwicach radca sądowy Kochmann, zam. przy Mietheallee 7, urzędujący przy Niederwallstrasse 9, a adwokat Dr Schaefer i lekarz prywatny Dr Weinstein, zam. przy Heinrichstrasse 2 byli osobami odpowiedzialnymi wśród Żydów w Zabrzu . W Raciborzu taką osobą jak wzmiankowana powyżej był adwokat Dr Brauer, w Opolu adwokat Dr Wolf, w Nysie - Kallmann, w Strzelcach Dr König, w Głubczycach kupcy Bachrach i Guttfreund, w Prudniku Hermann Cohn, zam. Quwerstrasse 11, w Kluczborku (wzmianka aufgelöst tj. opuszczony rabinat ?), w Oleśnie - spedytor Karmeinsky, w Wołczynie - anonimowy nauczyciel, w Pyskowicach - Gutmann i Koch, w Koźlu - kupiec Lippmann, w Głogówku- kupcy Ledermann i Hartmann . Pięciu rabinów górnośląskich zostało imiennie wyszczególnionych w kartotece opolskiego Gestapo, spośród nich stwierdzony wyjazd dwóch z nich do Ameryki (zapewne USA) - dotyczyło to rabina z Raciborza (Dr Kengel wyjechał w 1938 r.) oraz rabina z Opola (Dr Hirschberg wyjechał 1.2.1939 r.) . Pozostali na miejscu rabini z Bytomia, Gliwic i Zabrza- Prof. Dr Golinski z Bytomia, Dr Ochs z Gliwic oraz Dr Kaatz zam. Dorothenstrasse 1 w Zabrzu . Wyznaniowe podstawowe szkoły żydowskie działały w następujących miejscowościach : Gliwice (trzy klasy - około 100 dzieci), Bytom (120 dzieci), Zabrze (około 80 dzieci), Racibórz - szkoła okręgowa dla gmin Racibórz, Koźle, Kietrz i Głubczyce(około 35 dzieci) . Żydowskie Domy Starców mieściły się w dwóch górnośląskich miejscowościach : Gliwicach i Bytomiu. Dom Starców w Bytomiu przy Kasernenstrasse mieścił od 58 do 65 osób, których finansowanie wynosiło 10 RM za osobę na miesiąc, natomiast w Dom Starców w Gliwicach przy Kirchstrasse mieścił 45 osób, ale był obciążony opłatą gruntową za działkę w kwocie 200 000 RM, jednakże dzięki dyrektorowi browaru Engelhardtowi Nache sam się finansował bez konieczności dotacji państwowej . Żydowscy adwokaci zostali 10.11.1938 r. przemianowani na żydowskich konsulentów. Na terenie Górnego Śląska było ich siedmiu: dwóch w Gliwicach, trzech w Bytomiu i dwóch w Opolu. W Gliwicach prawnym przedstawicielem ludności żydowskiej był Dr Ernest Cohn, zam. Wilhelmstrasse 6 oraz Leopold Brieger, zam. Moltkestrasse 10 , radca prawny . W Bytomiu konsulentami byli : Dr Böhm, Dr Georg Ehrlich, Bahnhofstrasse 29, Dr Kurt Mandowsky, Bahnhofstrasse 9, adwokaci . W Opolu funkcje konsulentów spełniali : Dr Harry Wolf, oraz Dr Otto Jungmann , obaj zam. Nikoleistrasse 38 - w miejscu obecnego zamieszkania autora referatu . Żydowscy lekarze spisani przez Gestapo w Opolu znajdowali się w Gliwicach, Bytomiu i Zabrzu, skąd zresztą niektórzy "wywędrowali"(niem. ausgewandert) z Górnego Śląska najpóźniej do stycznia 1939 r. Radca sanitarny Schlesinger zam. Niederwallstrasse Dr I. Blumfeld zam. Wilhelmstrasse 1a, oraz Dr E. Werner (wandert aus) - byli trzema ostatnimi gliwickimi lekarzami żydowskimi.W Bytomiu z sześciu lekarzy żydowskich czterech "wywędrowało", a mianowicie: Dr Auerbach - dotychczasowy mieszkaniec Rynku (am Ring), Dr Piek (Gustav Freitagstrasse), Dr Sonnenfeld (Iserbachstrasse), Dr Weil (Steinstrasse), a pozostało dwóch lekarzy : chirurg Dr Levi (Hohenzollernstrasse) i dermatolog Dr Heller (Gustav Freitagstrasse) leczących w domu przy Schiesshausstrasse 6 należącym do Gminy Żydowskiej w Gliwicach . W Zabrzu pozostało dwóch lekarzy spośród których jeden "wywędrował" z miasta 3.6.1939 r. - Dr Ernst Michaelis, pozostał Dr Artur Weinstein zam. przy Heinrichtstrasse 2.

Ciekawą z punktu widzenia historyka Żydów na Górnym Śląsku kwestią jest kwestia zachowania archiwaliów żydowskich, wytworzonych przez Gminy Żydowskie oraz pozostający w ich posiadaniu księgozbiór. Odnośnie materiałów archiwalnych cytujemy : " Die abgetretenen Ostoberschles,Gemeinden haben ihr Material an das Archicv der Reich svereinigung in Berlin Abgegeben. In Oberschles. bestehen jetzt keine Archive. Archiv=Matrikelbücher in Beuthen Verbrannt " . Sens wypowiedzi świadczy o nie zachowaniu się archiwaliów z zachodniej części Górnego Śląska, które musiały spłonąć podczas tzw. Nocy Kryształowej w 1938 r. (księgi metrykalne spłonęły w Bytomiu), natomiast do berlińskiej centrali Stowarzyszenia Żydów Rzeszy miały trafić materiały archiwalne z tzw. Wschodniego Górnego Śląska (Zagłębia Dąbrowskiego). Największe biblioteki żydowskie funkcjonowały w czterech miastach: Gliwicach, Bytomiu, Zabrzu i Opolu, jednakże o opolskiej placówce brak w kartotece Gestapo bliższych danych. Pozostałe mieściły się w domach należącym do Gmin Żydowskich ( niem. Gemeindehaus). W Gliwicach zarządcą biblioteki był Dr Ernst Cohn a bibliotekarką Gerda Lewin, natomiast w Bytomiu Nadrabin Prof. Dr Golinski i Benno Reich z żoną, zaś w Zabrzu Olga Cohn .Oprócz bibliotek górnośląscy Żydzi o orientacji proniemieckiej prowadzili wśród członków Central Verein działalność kuluralno-oświatową, m.in. odczyty i prelekcje niekiedy z użyciem przezroczy, zwłaszcza w przemysłowej części Górnego Śląska. Central - Verein deutscher Staaatsbuerger juedischen Glaubens Landesverband Oberschlesien brał czynny udział w niemieckich obchodach dziesięciolecia plebiscytu górnośląskiego a w szczególności jego przewodniczący radca prawny Dr Skaller, który organizował wśród grup miejscowych związku obchody, również na terenie górnośląskich synagog. Zachowała się informacja dotycząca spotkania grupy miejscowej C.d.S.j.G. w Bytomiu, w środę dnia 20 marca (brak roku w informacji policyjnej, ale wg kalendarza stuletniego - 1935 r.) o godzinie 20.30 - podczas której słuchano wykładu aptekarza Kunz'a pt. "Praca Gminy z szczególnym zapatrywaniem na aktywność socjalną". Po wykładzie odbyło się małe przyjęcie popurimowe dla członków związku i przyjaciół. Imprezę zorganizowali Felix Pinczower i Dr Jakobowitz w pomieszczeniach przy Schiesshausstrasse 6. W tym samym roku spotęgowały się kłopoty niemieckich Żydów związane z ustawodawstwem rasistowskim, jednakże na Górnym Śląsku miała jeszcze przez dwa lata obowiązywać Konwencja Genewska. Bezpowrotnie ustała działalność niemiecko - żydowskiej wspólnoty młodzieży (Deutsch-juedische Jugendgemeinschaft) z Bytomia, która już 10 czerwca 1931 r. zapraszała na środowy popołudniowy wykład o kwestiach rasowych, który przeprowadził policyjny radca medyczny Dr Paul Immerwahr z Gliwic w sali biologicznej Realgymnasium, Friedrich Ebertstr. 9 a wysłuchali go zainteresowani tą kwestią młodzi ludzie bez względu na wyznawaną wiarę - wszyscy zaproszeni posiadający tzw. Einladungskarte . Wraz z upływem czasu w niemieckiej części Górnego Śląska narastały nastroje przychylne nazistom, zaś ludność żydowska stawała się coraz bardziej wyobcowana i angażowała się w działalność swoich niemieckich stowarzyszeń żydowskich w nadziei na zachowanie swego "status quo" po 1937 r. Ku pamięci Dr Hollaender'a w środowy wieczór 18 marca (1936 r.?) odbył się uroczysty wykład w sali zwanej Kaiserhofsaal w Bytomiu, gdzie Dr Hans Reichmann z Berlina wygłosił mowę pt. "Dziedzictwo Ludwig'a Hollaender'a" . Imprezę przygotował Centralverein der Juden in Deutschland Ortsgruppe Beuthen O.-S , a zapraszał przewodniczący grupy miejscowej C.V. Felix Pinczower. Kolejny odczyt (wg akt Gestapo Oppeln ) odbył się tradycyjnie w środowy wieczór dnia 21 kwietnia (1936 r. ?) w budynku przy Schiesshausstrasse 6 i przemawiał wówczas radca sanitarny z Bytomia Dr Pick nt. "Możliwości kształcenia się żydowskiej młodzieży w Holandii na przykładzie Nieuwes Luis" oraz referendarz Dr Alfred Boehm z Zabrza nt. "Żydowska szkoła emigracyjna i inne problemy młodzieży" . W Zabrzu w dniu 14 maja tegoż roku w czwartkowe popołudnie wysłuchano prelekcji Inż. Wilhelm'a Jacob'a z Sao Paulo pt. "Czy Brazylia jest krajem nieograniczonych możliwości?". W poniedziałek 14 września 1936 r., wieczorem przemawiał Rabin Dr Keller w Bytomiu nt. " Wprowadzenie w modlitwy świąteczne" . Na temat kształtowania przyszłości rozmawiano w sobotę 18 października 1936 r. w Bytomiu z młodzieżą żydowską w ramach tzw. Jugendausspracheabend tj. wieczoru dyskusyjnego młodzieży . W środę 24 lutego 1937 r. przemawiał Przewodniczący Dolnośląskiego Związku Krajowego C.V. adwokat Dr Erich Bry członek Rady Prezydialnej C.V. nt. "Naciski na podróż do Ameryki Południowej" . Wobec pogarszającej się sytuacji prawnej Żydów na Górnym Śląsku w dniach 21-22 czerwca 1937 r. w Gliwicach i w Bytomiu decernent Hauptgeschaeftstelle des Juedischen Centralverein radca sądowy Dr Goldschmidt z Berlina radził jak zachować się wobec antyżydowskiego ustawodawstwa . Z powodu roli miasta Opola jako stolicy rejencji tamtejsi działacze żydowscy C.V. zostali opisani bardziej szczegółowo, natomiast działacze pozostałych około pięćdziesięciu "żydowskich" miejscowości Górnego Śląska ze względu na objętość referatu - mniej szczegółowo.

Ewidencja Gestapo Oppeln obejmowała 62 niemieckich Żydów z Opola, których karty osobowe spisane w porządku alfabetycznym stanowią 0,01 mb akt. Karty te miały długość 15 cm a wysokość 10 cm, w prawym górnym rogu posiadały podkreślony nadruk C. V. Oberschlesien, pod nim nazwę miejscowosci i miejsce zamieszkania oraz zatrudnienia członka C.V.O., zaś po lewej stronie widniały informacje o czasokresie członkostwa i wysokości składek członkowskich. Maszynowym pismem często wprowadzano uwagi na temat wykreślenia z ewidencji członków poprzez wyjazd, zgon lub z innych powodów np. za nie płacenie składek.

Pierwszym z członków CV w Opolu (wg porządku alfabetycznego) był dyrektor opolskiego oddziału banku „Darmstadtbank” z ul. Krakowskiej p. Berliner zam. przy ul. Mickiewicza 3 (wówczas: Goethestrasse)¹. Pan Bruno Brahn zam. na Rynku nr 15 tamże pracujący zmarł 12.12.1931 roku². Niejaki p. Brand ze Szczepanowic pod Opolem był członkiem CV od 1.10.1933 roku³. Żona rabina p. Braunschweigerowa mieszkała na ul. Krakowskiej 51, pracując w firmie J.F. Schwerin przy ulicy Krakowskiej 2 (wówczas: Krakauerstrasse) wyjechała do Berlina 21 marca 1932 r⁴. Wdowa Selma Kohn mieszkała, była zatrudniona przy ul. Kościuszki 19 (wówczas: Moltkestrasse)⁵. Dr medycyny Eppenheim zam. ul. Krakowska 41 wyjechał z Opola 28 grudnia 1932 r. i udał się do Wiednia 27 maja 1934 roku⁶. Max Fink był członkiem CV od 1 maja 1930 roku zam. przy ul. Krakowskiej 34⁷. Siegfried Fischel zam. i pracował w rynku pod nr 15⁸. Max Freund zam. przy ul. Ozimskiej 12 (wówczas: Malapanerstrasse) zatrudniony był przy ul. Krakowskiej 31 wyjechał 1 grudnia 1936 roku do Wrocławia⁹. Ludwig Gollop zatrudniony był w firmie Seidenhaus Max Weichmann A.G. przy ul. Krakowskiej 22¹⁰. Werner Hartmann zam. na ul. Osmańczyka 1 (wówczas: Karlstrasse) został wpisany na członka CV 23 marca 1937 roku, ale okazało się, że nie ma ukończonych 18 lat i wykreślono go 14 czerwca tego roku¹¹. Samuel Juliusburger z Antoniowa k. Opola wpisał się do CV w kwietniu 1938 roku, wyjechał do Kolumbii¹². Niejaki Jockel członek od marca 1932 roku zam. przy ul. Strzelców Bytomskich 6 (dawniej: Fesselstrasse) wyjechał w maju 1933 roku do morawskiej Ostrawy¹³.

Herman Jacob zam. przy ul. Powstańców Śl. 11 (dawniej: Ludwigstrasse) nie opłacał regularnie składek za trzeci kwartał 1934 roku i został 24.07 tego roku skreślony z listy członków¹⁴. Agnes Jungmann wdowa po Radcy Sądowym zam. przy ul. Ks. Opolskich 36b wyjechała do Berlina 31.10.1933 roku¹⁵. Erich Kassel zam. przy ul. Oleskiej zatrudniony w firmie F.S. Kassel na rynku 7¹⁶. Max Kassel zam. przy ul. Ozimskiej 14 tamże zatrudniony wyjechał do Wrocławia (Charlottenstrasse) w lipcu 1933 roku¹⁷.

Karta nr. 462 jest nieczytelna jeśli chodzi o nazwisko panienki, córki „Studienrata”, która mieszkała na ul. Kropidły 8 (dawniej:Gieselstrasse)¹⁸. Michael Kreutzberger zmarł w Berlinie w 1933 r.(Anmeldung nr 7021), zam. wcześniej w Opolu przy ul. Kośnego 52 (Porschstrasse)¹⁹. Kreuzberger Otto z ulicy Ks. Opolskich 23 zatrudniony na Rynku nr 18 wyjechał do Wrocławia w pażdzierniku 1932 roku²⁰. Bruno Lehr był członkiem C.V. od 1.10.1937 roku; w lutym 1938 r. również wyjechał do Wrocławia²¹.

Panienka Hilda Lewi, kierowniczka przedszkola, zam. przy ulicy Kołłątaja (wówczzas: Bismarckstrasse)²². Liesse Lewiński wdowa mieszkująca i pracująca na Ks. Opolskich 2/4 zmarła i została skreślona 22.01.1936 roku²³. Leo Loser z ulicy Krakowskiej wymeldował się w pażdzierniku 1929 roku²⁴. Martin Loser z ulicy Powstańców Śląskich 7 wywędrował (za Ocean Atlantycki) 20.08.1937 roku²⁵. Emanuel Meth zam. na ulicy Ks. Opolskich 5, członek od 1.06.1930 roku²⁶. N. Mickler zam. również na Ks. Opolskich 5; 27.02.1931 r. osoba ta wyjechała do Wrocławia a póżniej do Bytomia²⁷. Nadradca Kolei Rzeszy Mirauer zam. przy ulicy Kołłątaja 2 - wyjechał do Halle skreślony z list członków 15.12.1933 roku²⁸. Jsidor Nebel członek od 1.03.1932r. zamieszkały przy ulicy Kołłątaja 11 zatrudniony przy ulicy Krakowskiej 29²⁹ . Kupiec Neisser, członek od 17.03.1930 r. zatrudniony przy zaułku Krakowskim przy ulicy Minorytów³⁰. Max Oppenheimer zam. przy ulicy Krakowskiej 41, zmarł i został skreślony 26.05.1932 roku³¹. Wdowa Toni Orgler zam. przy ulicy Ks. Opolskich 42, wykreślona została z listy 29.03.1934 roku³². Erich Perl, zam. Kołłątaja 11, zatrudniony w Rynku 4 u Fa Pane Schlesingera -wyjechał do Düsseldorfu w dn. 17.08.1938 r. prowadzić biuro podróży³³. Erich Prager członek od 01.10.1931 r. zam Pl. Piłsudskiego 14³⁴. Pani Pringsheim zam. przy Kołłątaja 11, członkini od 01.10.1931 r. zwolniona z płacenia składek³⁵. Rabin Dr Pfingst zam. na Rynku 16 (II piętro) - był wcześniej członkiem C.V. w Nordhausen, zamieszkiwał również w drugim miejscu w Opolu przy Ks. Opolskich 32, wykreślony 09.04.1934 r. - wyjechał do Nordhausen (Thür - Turyngia) przy ul. „Pferdemarkt 10 b. Altmann”³⁶. Prinz Josef zam. przy ul Krakowskiej 13 wykreślony 27.12.1935 roku³⁷. Hermann Proskauer zam. Ks. Opolskich 2/4 zmarł i został wykreślony 21.01.1935 r.³⁸. Nathan Proskauer, członek od 11.10.1933 r. zam Wrocławska 40³⁹. Redlich Hans, członek C.V. od 22.03.1937 r., wyjechał do Wrocławia i został wykreślony 29.05.1937 r.⁴⁰. Reiter Fritz, członek od 31.03.1937 r., zatrudniony w Fa S. Gurassa, wyjechał z powodów gospodarczych z Opola i został wykreślony 27.08.1938 r.⁴¹. Max Reznikow, kasjer OG zam. przy ul. Koraszewskiego⁴². Rosenbaum Georg z Ks. Opolskich 34, członek od 26.07.1932 r., zatrudniony przy Pl. Piłsudskiego w firmie F. Nebel⁴³. Kurt Sachs zam. przy ul. Św. Wojciecha, członek od 28.12.1936 r. z powodów gospodarczych wyjechał z Opola i został wykreślony 27.08.1938 r.⁴⁴ .Elise Salinger, wdowa po radcy, zam. przy ul. Ks. Opolskich 46a wyprowadziła się do Berlina No. 55 Winstr.4⁴⁵. Siegfried Schayer zam. na ul. Koraszewskiego 17, zmarł i został wykreślony 23.07.1931 r.⁴⁶. Niejaki Schitzkowsky był członkiem C.V. od 22.03.1937 r., zatrudniony był w firmie Scheyer przy Koraszewskiego, wyjechał z powodów gospodarczych dnia 27.08.1938 r.⁴⁷. Radca sanitarny Dr Schlesinger z ul. Kołłątaja 11, tamże zatrudniony, zmarł w 1936 r.; wdowa wyjechała 01.12.1936 r. do Wrocławia⁴⁸.Heinz Schüftan, zam. przy ul. Piastowskiej 19 był członkiem C.V.; nie został zameldowany w Berlinie, ponieważ wywędrował za granicę⁴⁹. Louis Siedner, zam. i zatrudniony na ul. 1 Maja 17 wyjechał do Berlina 24.03.1938r.⁵⁰. Mąż zaufania Bruno Silberstein z ul. Bończyka 6 kilkakrotnie wykreślany w latach 1934, 1938 i 1939.⁵¹ Bruno Schierokauer zam. na ul. Ozimskiej 4 zatrudniony w blacharni przy Pl. Kopernika (dawniej Wilhelmsplatz) wykreślony został 28.07.0935 r. z powodu wyjazdu do Palestyny⁵². Hans Simon, członek C.V. od 01.07.1929 r. zam. przy ul. 1 Maja 17, wyjechał do Wrocławia w styczniu 1934 r.; wykreślony 10.09.1937 r.⁵³. Niejaki Sorsky, członek od 23.01.1935 r. zam. na ul. Piastowskiej 19 u Schüftana, skreślony 22.03.1935 r.⁵⁴. Dr Steinhardt z ul Ozimskiej 53 wywędrował i został skreślony 29.05.1935 r.⁵⁵ . Niejaki Stiebel, członek od 05.03.1931 r., zam. przy ul. Osmańczyka 2, zatrudniony w Firmie Stiebel&Wolf.⁵⁶

Aptekarz Strauch zam. na ul. Ks. Opolskich 23, wyjechał w lutym 1932 r. do Wrocławia.⁵⁷. Emanuel Tauber był członkiem tylko w 1933 r.⁵⁸. Dr Ernst Tichauer, adwokat, zam. Kołłątaja 7; prowadzący praktykę przy ul. Ks. Opolskich 42; wyjechał do Berlina i 28.10.1937 r. został wykreślony.⁵⁹. Ismar Translateur, zam. przy ul. Ozimskiej, zatrudniony na Ks. Opolskich 2/4 w firmie S. Gurassa.⁶⁰. Fritz Wachsmann, zam. na ul. 1 Maja 6 i tamże zatrudniony, członek od 01.01.1931 r.; z powodów gospodarczych wyjechał z Opola 27.08.1938 r.⁶¹. Arnold Weiss, zam. na ul. Krakowskiej 24 i tamże zatrudniony, został wykreślony z C.V. 26.09.1935 r.⁶². Radca Sądu Rejonowego (Amtsgerichtsrat) Dr Weiss, zam. przy ul. Grunwaldzkiej, wyjechał do Waldenburga (obecnie : Wałbrzych) ; wykreślony 24.07.1934 r.⁶³. Weissmann z Firmy Kochmann z ul. Koraszewskiego, był członkiem od 22.03.1937 r; został wykreślony z powodu wyjazdu nie wiadomo dokąd w dn. 28.10.1937 r.⁶⁴. Wdowa Frieda Wendriner z ulicy Kołłątaja 12, wyjechała do Wrocławia po 02.10.1929 r.⁶⁵. Paul Wiener z ul. Krakowskiej 29, wykreślony został 21.03.1932 r.⁶⁶. Heinz Wolf, członek C.V. od 31.03.1937 r., zam w Opolu przy ówczesnej ul. Rycerskiej (Ritterstr); wyjechał do Wrocławia 28.10.1937 r.⁶⁷.

Organizacja opisywana powyżej i jej członkowie w okresie po wybuchu II wojny światowej w większości zostali wchłonięci przez jedyną działającą w III Rzeszy organizacją żydowską o nazwie Reichsvereinigung der Juden in Deutschland – Państwowe Zrzeszenie Żydów w Niemczech. Należy wspomnieć przy tym, iż akta Centralnego Związku Żydów Niemieckich Wyznania Żydowskiego znajdują się w Archiwum Specjalnym w Moskwie, natomiast akta Państwowego Zrzeszenia Żydów w Niemczech w Archiwum Federalnym w Berlinie.

Przypisy:

1. Archiwum Państwowe w Opolu (dalej : AP w Opolu), zespół „Gestapo Oppeln” materiały dot. C.V. ⁰/s , szuflada 12, Karta Nr 448.

2. AP w Opolu, zespół „Gestapo Oppeln” materiały dot. C.V. ⁰/s , szuflada 12, Karta Nr 449.

3. Tamże, Karta Nr 450.

4. Tamże, Karta Nr 451.

5. Tamże, Karta Nr 452.

6. Tamże, Karta Nr 23.

7. Tamże, Karta Nr 453.

8. Tamże, Karta Nr 454.

9. Tamże, Karta Nr 455.

10. Tamże, Karta Nr 456.

11. Tamże, Karta b.n.

12. Tamże, Karta Nr 26.

13. Tamże, Karta Nr 458.

14. Tamże, Karta Nr 457.

15. Tamże, Karta Nr 459.

16. Tamże, Karta Nr 460.

17. Tamże, Karta Nr 461.

18. Tamże, Karta Nr 462.

19. Tamże, Karta Nr 463.

20. Tamże, Karta Nr 464.

21. Tamże, Karta Nr 465.

22. Tamże, Karta Nr 466.

23. Tamże, Karta Nr 467.

24. Tamże, Karta Nr 468.

25. Tamże, Karta Nr 469.

26. Tamże, Karta Nr 470.

27. Tamże, Karta Nr 471.

28. Tamże, Karta Nr 472.

29. Tamże, Karta Nr 473.

30. Tamże, Karta Nr 474.

31. Tamże, Karta Nr 475.

32. Tamże, Karta Nr 476.

33. Tamże, Karta Nr 477.

34. Tamże, Karta Nr 478.

35. Tamże, Karta Nr 479.

36. Tamże, Karta Nr 480.

37. Tamże, Karta Nr 481.

38. Tamże, Karta Nr 482.

39. Tamże, Karta Nr 483.

40. Tamże, Karta Nr 484.

41. Tamże, Karta Nr 485.

42. Tamże, Karta Nr 486.

43. Tamże, Karta Nr 487.

44. Tamże, Karta Nr 488.

45. Tamże, Karta Nr 489.

46. Tamże, Karta Nr 490.

47. Tamże, Karta Nr 491.

48. Tamże, Karta Nr 492.

49. Tamże, Karta Nr 493.

50. Tamże, Karta Nr 494.

51. Tamże, Karta Nr 495.

52. Tamże, Karta Nr 33.

53. Tamże, Karta Nr 496.

54. Tamże, Karta Nr 497.

55. Tamże, Karta Nr 498.

56. Tamże, Karta Nr 499.

57. Tamże, Karta Nr 500.

58. Tamże, Karta Nr 501.

59. Tamże, Karta Nr 502.

60. Tamże, Karta Nr 503.

61. Tamże, Karta Nr 504.

62. Tamże, Karta Nr 505.

63. Tamże, Karta Nr 506.

64. Tamże, Karta Nr 507.

65. Tamże, Karta Nr 508.

66. Tamże, Karta Nr 509.

67. Tamże, Karta Nr 510.

-7-